20.09.2017
Yazı: Haluk Damar
Beş Grammy ödüllü bir Blue Note sanatçısı, Afro-Cuban cazın en önemli grubu Irakere'nin kurucusu, New York - Havana caz hattının yaratıcısı. Ama hepsinden daha önemlisi 1970'li yılların başında Küba cazını dünyada çok önemli bir kültürel perspektife oturtan Orquesta Cubana de Musica Moderna'nın (Küba Modern Müzik Orkestrası) öncüsü ve yaşayan bir caz efsanesi. Bu biyografik perspektif, Chucho Valdes'in caz janrında kapladığı yeri ifade etmeye yardımcı olabilecek ufak bir giriş.
Tüm zamanların en önemli Latin caz kabaresi olarak hatırlanan ve Küba'nın Havana şehrinde bulunan Tropicana'nın aranjmanlarından sorumlu olan ve Küba müziğinin merkez figürü olarak tanımlanan Bebo Valdes'in oğlu olan Chucho Valdes, anlatmaya çalışırken spesifik bir alan belirlemeniz gereken nadir müzisyenlerden bir tanesi. Caz janrının son elli yılına direkt etki etmiş bir müzisyen olan Chucho Valdes için efsane yakıştırmasını yapmak çok kolay ama bunun nedenini anlatmak çok uzun. Bu sebeple Valdes'i anlatmanın en değerli yolunun Irakere den geçtiği düşüncesindeyim.
1973 yılının sonlarında ortaya çıkan Irakere, caz dinleyicileri tarafından "blender" olarak bilinir. Bunun sebebi 70'li yılların başında Avrupa cazını temel alan bir anlayışla Küba müziğini daha önce benzeri görülmemiş bir senteze oturtmayı başarmış olmalarıdır. Hatta bununla da yetinmeyip funk, rock ve Afrika menşeeli yerel kabile müziğinden de beslenmeyi ihmal etmemişlerdir. Bu karışım sonunda ortaya çıkan melodiler caz tarihine çok büyük etki etmiş olup, özellikle Latin caz için bir devrim yaratmıştır.
1985 yılında gerçekleşen Ulusal Küba Caz Festivalinde efsanevi trompet icracısı Dizzy Gillespie ile birlikte verdikleri konserin kayıtları ile akıllarda yer eden Gonzalo Rubalcaba da aynı Valdes gibi bir Blue Note sanatçısı. Ron Carter, Chick Corea, Charlie Haden gibi efsanevi caz müzisyenlerine hem kayıtlarda hem de sahnede bolca eşlik etmiş bir isim. Küba'nın dünya cazına sunduğu önemli yeteneklerden birisi olan Rubalcaba'nın ise zamana meydan okuyan en önemli eserleri Charlie Haden ve Paul Motian ile birlikte kaydettikleri The Montreal Tapes albümü. Bu albümde yer alan ve bir Miles Davis bestesi olan Solar parçasında Rubalcaba'nın gerçek yetenekleri çok belirgin bir biçimde ortaya çıkıyor.
Afro-Cuban, Latin ve Havana merkezli cazı bir performansta birleştirebilecek belki de tek isim olan Chucho Valdes gibi bir efsaneyi canlı dinlemenin hazzına ek olarak, belki de onu daha da parlatacak Gonzalo Rubalcaba gibi bir yeteneğin performansına da tanık olmak iki farklı jenerasyonun temsiliyeti üzerinden ilerleyen bir performansın çekiciliğini çok yükseklere çıkarıyor.