Felsefe Seminerleri - Dijital Teknolojiler, Eleştiri ve Toplum II
“Hegel ve Büyük Dil Modelleri”
Saat: 15:00 – 16.30
Konuşmacı: Umut Eldem
Moderatör: Emre Şan
Büyük Dil Modelleri (LLM) geçtiğimiz bir kaç yılda giderek artan bir kullanım alanı ve hacmine erişmiştir. Birbiriyle rekabet içindeki çeşitli modeller her yeni sürümle birlikte daha yetkin hale gelmekte ve daha fazla kullanıcıya erişmektedir. Iopex’e göre dünya çapında 201 milyon işletme (toplam işletmelerin yaklaşık %67’si) LLM’lere dayanan üretici yapay zekaları etkin bir biçimde kullanmaktadır. Bu modellerin hayatımıza girmesiyle birlikte yeni normlar ve pratikler ortaya çıkmaya başlamış, bunlar da yeni ilişkilenme biçimleri ve yeni kurumsal yapılanmaların oluşmasına vesile olmuştur. Bu yeniliklerin hukuk, ahlak, ekonomi, siyaset ve daha pek çok alanda köklü değişikliklere yol açacağı aşikardır.
Bu değişimlerin sonucunda bizi nasıl bir toplumsallık beklemektedir? İnsan olma deneyimi LLM ile etkileşim aracılığıyla nasıl bir dönüşüme uğramaktadır? LLM’ler hem ilerlemesi ve gelişmesine katkıda bulunduğumuz hem de olumlu/olumsuz pek çok etkisine maruz kaldığımız bir teknolojik atılım ve büyük bir hızla da gelişmeye devam ediyorlar. Genel olarak yapay zeka modelleri, belirli bir gelişmişlik seviyesine eriştiği zaman bizi “tanıyabilirler” mi? Veya biz onları nasıl birer fail hatta birer özne olarak tanıyabilir miyiz? LLM’lerin belirli personalara sahip oldukları, ve bize tam da ihtiyacımız olan hizmeti tercih ettiğimiz üslupla veya yöntemle sunduğunu göz önünde bulundurunca, bu soruları hızlıca geçiştirmek kolay görünmüyor.
Bu konuşmada Hegel’in Tinin Fenomenolojisi ve Hukuk Öğretisinin Ana Hatları metinlerinden yararlanarak ortaya çıkmakta olan yeni normların ve kurumların insanın öznellik deneyimini ve ilişkilenme biçimlerini nasıl etkilediğine ilişkin bir tartışma yürütülecektir. Hegel insan öznelliğinin toplumsal ilişkilenme biçimleri ile olan derin bağlantısına dikkat çeken başat filozoflardan birisidir. Özellikle de “tanınma” (recognition) kavramı, felsefenin yanı sıra sosyoloji, psikoloji, antropoloji gibi pek çok alandan araştırmacının başvurduğu ve geliştirdiği bir mefhum olmuştur. Bu mefhuma göre insanın kendini tanıması ancak başkaları ile olan etkileşimi aracılığıyla mümkündür. Bu durumda yeni etkileşim biçimleri kendimizi de başka biçimlerde deneyimleme olanağını gündeme getirebilir.
Umut Eldem, 2018 yılında Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden doktora derecesini aldıktan sonra, 2 yıl boyunca Esenyurt Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde tam zamanlı doktor öğretim üyesi olarak görev yaptı. Şu an Doğuş Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde doktor öğretim üyesidir. Uzmanlık alanları Felsefe Tarihi, Sosyal ve Politik Felsefe, Ahlak Felsefesi ve Teknoloji Felsefesidir. Kant, Hegel ve Heidegger üzerine ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayınları mevcuttur. Türkiye Kant Topluluğu ve Pratik Felsefe Topluluğu üyesidir.
* Etkinlik Sakıp Sabancı Müzesi, Konferans Salonu'nda gerçekleştirilecektir.
* Bu seminere katılmak için sayfa üzerindeki "Kayıt Ol" butonunu kullanarak kaydınızı oluşturabilir, ücretsiz etkinlik davetiyenizi alabilirsiniz. Kayıtlar etkinlik tarihinden 1 hafta önce (23.11.2025, 15:00'da) açılacak ve "Kayıt Ol" butonu görünür hale gelecektir. Katılım 80 kişilik kontenjan ile sınırlıdır.
* Etkinlik kaydını tamamlayıp davetiyesini alan katılımcılarımızın etkinlikten en az 15 dakika önce alanda olmaları rica olunur. Etkinlik saatinde kapılar kapanacaktır.