Blog

Nuri Bilge Ceylan’ın metamorfozu: Koza

Blog
Nuri Bilge Ceylan’ın metamorfozu: Koza

25.03.2024

Yazı: Merdan Çaba Geçer

Nuri Bilge Ceylan’ın metamorfozu: Koza

“Ceylan’ın filmi yaşlanma ve ölümü, kederli doğanın ortasında yas yüzünden dilsiz kalan insanı ele alırken, Benjamin’in ‘doğal tarih’ olarak adlandırdığı şeyi tasvir eder; yani zamanın kaçınılmaz işleyişine tabi doğal bir yaratık olan insanla, acılı ve devamlı bozulma, çözülme ve nihayetinde yok olma süreçleriyle ilgilenir. Böyle bir yazgının faniliği, kedi cesedi ve sudaki kuş cesedi imgelerinde sunulur. Bunlar hepimizin başına gelecekleri çıtlatır, haber verir. Tam da bu ‘doğal tarih’ kavramı ve ‘ölüm döngüsü’ olarak ‘yaşam döngüsü’, Ceylan’ın filmine o büyüleyici adı verir: Koza.” - Nuri Bilge Ceylan Sineması: Türkiyeli Bir Sinemacının Küresel Hayal Gücü (Bülent Diken, Graeme Gilloch, Craig Hammond)

Koza. Metamorfozun gerçekleştiği yer, dönüşümün yaşandığı evre. Büyümesini tamamlayan tırtılın, yetişkin forma geçiş süresinde vücut değişimini tamamladığı tabaka. Potansiyelin gerçekleştirilip, ipek böceği olma yolculuğu. Kendini ararken fotoğraf sanatıyla hemhâl olmuş bir sanatçının, çağımızın en önemli sinemacılarından birine evrilişinin habercisi…

Nuri Bilge Ceylan’ın kozasından çıkıp ilk filmi için kollarını sıvaması, 1993 senesine, sinema eğitimini yarıda bıraktığı yıllara tekabül ediyor. Dijital kameraların henüz bu kadar yaygın olmadığı, dolayısıyla kısa film üretiminin çok daha çetin ve masraflı görüldüğü, ülkedeki kısa film festivallerinin ise iki elin parmağını geçmediği zamanlarda; teknik ve estetik birikimine rağmen ilk filmini çekmeye bir türlü cesaret edemeyen genç bir sanatçı, “kendisine ettiği işkenceleri artık sona erdirmek” için, 35mm filmlerini ve ikinci el kamerasını alıp memleketi Çanakkale’ye yol alıyor. Rejisini üstlenip, sinematografisi ve kurgusuna da bizzat el attığı, rolleri ise aile üyelerine verdiği bu mütevazı kısa metraj; en prestijli film festivallerinden Cannes’a seçilen ilk Türkiye yapımı olarak sinema tarihimizde bir dönüm noktası oluveriyor.

Her kısa film, yaratıcısının sonraki işlerine dair ipuçlarına gebedir. Bugün artık sineması fotoğraf estetiğiyle özdeşleşmiş ve fotoğrafçı kimliğiyle de aktif olarak üretimde bulunan Nuri Bilge Ceylan, hem sinema tarihinin başlangıcına hem de kendi kişisel geçmişine göz kırparcasına bir düzine eski fotoğraftan oluşan bir sekansla başlıyor Koza’ya. Sonrasında ise kendimizi siyah beyaz, durağan ama bir o kadar çarpıcı görüntülerden oluşan plan sekanslara ve birbirinden bağımsız gibi gözüken bir takım şiirsel imgelere bırakıyoruz: Rüzgârda hışırdayan ağaçlar, ölü bir kuş, aralarındaki mesafeyi hissettiren yaşlı bir çift, gizemli bir çocuk, çürümekte olan bir kedi, dağılmakta olan bulutlar… Resmî sinopsisinde yeniden birlikte olmayı deneyen ama bunu belli ki beceremeyen yaşlı bir çiftin hikayesi olarak tanımlanan filmde yaşam ve ölüm, gençlik ve yaşlılık, güzellik ve dehşet -tıpkı hayat gibi- iç içeler. Çifte eşlik eden görüntüler anlam açısından öylesine muğlak, imgeler öylesine yoğun ki ortaya çıkan anlatı, tamamen seyirci yorumuna dayalı bir forma bürünüyor. Hem hayatın hem ölümün döngüsü oluyor Koza; izleyen nereden bakmayı seçerse…

Gerek yer verdiği pastoral kareler gerek minimalist yapısı gerek ise anlamı görüntülerle oluşturmadaki ısrarıyla Nuri Bilge Ceylan sinemasının ilk emarelerini veren film, artık diyalogla pek içli dışlı güncel işlerinin aksine, diyaloglardan yoksun öte yandan. Onlar yerini, belki abartılı olarak nitelendirilebilecek bir ses tasarımına bırakmış. Muhtemelen biraz da teknik yetersizlik nedeniyle tek bir kelime işitmiyoruz lakin henüz ilk sinemasal denemesinde varoluşsal iç sıkıntısının, yabancılaşmanın, melankolinin, ölümlülüğün ve beraberken yalnız olabilmenin hâleti ruhiyesini layıkıyla sirayet ettiriyor Nuri Bilge Ceylan.

Koza’nın kompozisyonlardan müziklerine, anlatı dilinden yer verdiği temalara, -yönetmenin büyük saygı duyduğunu bildiğimiz- Andrey Tarkovski’nin etkisi nasıl bariz şekilde hissediliyorsa; sesini arayan bir sinemacının ulusal ve uluslararası arenada getirdiği büyük ses, kendinden sonra kısa film formunda üreten nice sanatçıya da zamanla ilham oldu. Ceylan her ne kadar geriye dönüp baktığında filmini “umutsuz bir deneme” olarak adlandırıyor olsa da sinema anlayışını örnek alan ve hatta onu taklit eden nice sinemacıyı peşinden sürükledi. Ayrıca Taşra Üçlemesi’ne (Kasaba, Mayıs Sıkıntısı, Uzak) giden yolların taşlarını döşemesiyle de, sinema tarihimizde özel bir yere sahip Koza.

Yaşayan en maharetli sinemacılardan birinin  ayak seslerini yaklaşık 20 sene önce işittiren Koza, 20. Akbank Kısa Film Festivali’nin onur konuğu olacak Nuri Bilge Ceylan’ın sinemasına ilgi besleyenlerin şüphesiz ki gözden kaçırmaması gereken bir seyirlik. Kozasından çıkmak isteyen daha nice sinemacıya ilham olacağı muhakkak…

Bunlar da ilginizi çekebilir

Bizi Takip Edin
TR EN
Etkinlikleri etiketlere göre filtreleyin
04 KAS PZT
1

18:00

Seminer Küratörlüğün Hikayesi

Çevirimiçi Platform – Zoom

05 KAS SAL
1

19:00

Film Marianne and Juliane

Akbank Sanat

06 KAS ÇAR
-
07 KAS PER
1

19:00

Seminer Modern ve Çağdaş Sanatın Hikayesi - I

Çevirimiçi Platform – Zoom

08 KAS CUM
6

10:30

Film Ivan's Childhood (İvan'ın Çocukluğu)

Akbank Sanat

12:15

Panel Vivaldi’nin Dört Mevsimi Eşliğinde Sinefilozofik Yaklaşım

Akbank Sanat

14:20

Panel Filmlerle Kötülük Felsefesi

Akbank Sanat

15:20

Atölye Buluntu Film Atölyesi

Akbank Sanat

17:10

Film Perfect Days (Mükemmel Günler)

Akbank Sanat

19:30

Panel Sinemada Mutluluk Felsefesi

Akbank Sanat

09 KAS CMT
9

10:30

Film Bir Gün, 365 Saat (A Day, 365 Hours)

Akbank Sanat

12:10

Panel Sosyal Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik: Hakikati Görmek, Göstermek Üzerine

Akbank Sanat

14:10

Atölye Nörofilozofik Deneyim Atölyesi

Akbank Sanat

15:55

Film Mindörökké (Sonsuzluk)

Akbank Sanat

16:00

Çocuk Sanat Yansıtır: Renkli Duygular (7-12 yaş)

Akbank Sanat

17:10

Çocuk Sanat Dengeler: Geometrik Desenler (5-8 yaş)

Akbank Sanat

17:30

Panel Bilimkurgu ve Gerçeklik

Akbank Sanat

18:20

Çocuk Sanat Şekillendirir: Heykel Bahçesi (7-12 yaş)

Akbank Sanat

18:45

Söyleşi Kapanış Konuşması

Akbank Sanat

10 KAS PAZ
-
11 KAS PZT
2

18:00

Seminer Modern ve Çağdaş Sanatın Hikayesi - II

Çevirimiçi Platform – Zoom

20:00

Seminer Sanat ve Çocuklar Üzerine Farklı bir Bakış

Çevirimiçi Platform – Zoom

12 KAS SAL
2

19:00

Film The Patriotic Woman

Akbank Sanat

20:00

Seminer Sanat ve Çocuklar Üzerine Farklı bir Bakış

Çevirimiçi Platform – Zoom

13 KAS ÇAR
2

18:30

Söyleşi Aile

Akbank Sanat

20:00

Seminer Sanat ve Çocuklar Üzerine Farklı bir Bakış

Çevirimiçi Platform – Zoom

14 KAS PER
3

18:00

Seminer Sanatın Kültürü ve İdeolojisi

Çevirimiçi Platform – Zoom

18:30

Seminer Cehalet Epistemolojisi ve Kayıtsızlaşmanın Ardında

Akbank Sanat

20:00

Seminer Sanat ve Çocuklar Üzerine Farklı bir Bakış

Çevirimiçi Platform – Zoom

15 KAS CUM
1

20:00

Dans "Palma" Dans Performansı

Akbank Sanat

16 KAS CMT
4

12:00

Çocuk Akbank Çocuk Tiyatrosu "Ne Olacağım Ben?"

Akbank Sanat

12:00

Atölye İleri Dönüşüm Atölyeleri: Atık Malzemelerle Yaratıcı Baskılar

Akbank Sanat

15:00

Atölye Beden ve Kompozisyon

Akbank Sanat

15:30

Çocuk Göçmen Kuşların İzinde: Kuş Yuvası Tasarım Atölyesi (6-10 Yaş)

Akbank Sanat

17 KAS PAZ
-
18 KAS PZT
-
19 KAS SAL
1

19:00

Film The Marriage of Maria Braun

Akbank Sanat

20 KAS ÇAR
-
21 KAS PER
-
22 KAS CUM
-
23 KAS CMT
7

12:00

Çocuk İstanbul’un Sesleri ve Öyküleri (5-9 Yaş)

Akbank Sanat

13:30

Çocuk Kitaplığımda Bi’İstanbul: Kitap Dekoru Atölyesi (5-9 Yaş)

Akbank Sanat

15:00

Atölye Sesin Fiziksel Boyutu

Akbank Sanat

15:00

Tiyatro Deneyim

Akbank Sanat

16:00

Atölye Alfabe Deneysel Fotoğraf Atölyesi (Kasım - 1. Grup)

Akbank Sanat

17:00

Tiyatro Duman

Akbank Sanat

19:00

Söyleşi Tiago Correia ve Antonio Parra ile Söyleşi

Akbank Sanat

24 KAS PAZ
1

16:00

Atölye Alfabe Deneysel Fotoğraf Atölyesi (Kasım - 2. Grup)

Akbank Sanat

Etkinliği takviminize ekleyin

E-Bülten'e üye olun